Har bir xalq oʻzining milliy liboslari orqali oʻzligini, dunyoqarashini, urf-odatlarini va ijtimoiy tuzilmasini namoyon etadi. Oʻzbek xalqining libos madaniyati ming yillik tarixga ega boʻlib, qadimgi Soʻgʻd, Baqtriya, Xorazm sivilizatsiyalarining taʼsiri, Islom sivilizatsiyasi, hamda Sharq va Gʻarb oʻrtasidagi madaniy almashinuvlar mahsuli sifatida shakllangan. Biroq, bu liboslar nafaqat tarixiy davrlar kesimida, balki hududiy tafovutlar bilan ham boyitilgan.Oʻzbek libos madaniyatining ildizlari miloddan avvalgi ming yilliklarga borib taqaladi. Arxeologik topilmalar, devoriy rasmlar va haykaltaroshlik yodgorliklari orqali biz qadimda erkaklar keng yelkalik, uzun yengli liboslar, ayollar esa toʻliqligi bilan ajralib turadigan, atlas va adrasga oʻxshash matolardan tikilgan koʻylaklar kiyganini bilamiz.Zardushtiylik taʼsiridagi davrlarda liboslar koʻproq oddiy, lekin ramziy elementlarga boy boʻlgan. Keyinchalik islom dini kirib kelgach, liboslarda hijob, shalvar, roʻmol kabi elementlar barq ura boshlagan.Hududiy xilma-xillik: viloyatlarning betakror liboslari1. Fargʻona vodiysi (Andijon, Fargʻona, Namangan):Bu hudud libos madaniyati boʻyicha eng rang-barang mintaqa hisoblanadi. Ayollar orasida atlas va adras matolaridan tikilgan keng koʻylaklar, yengil roʻmol, zardoʻzlik bilan bezatilgan doʻppi va taqinchoqlar keng tarqalgan. Erkaklar esa koʻpincha sirtmoq va yaktak kiyishgan. Fargʻona vodiysi doʻppilari ham oʻziga xos naqshlari bilan ajralib turadi. 2. Buxoro va Navoiy viloyatlari:Buxoro liboslarida zardoʻzlik sanʼati yuksak darajada rivojlangan. Ayollar kiyimi koʻpincha ipakli atlasdan boʻlib, bosh kiyimlar – «kallapush» va «chimildiq» tarzida boʻlgan. Erkaklar esa mayin ipakdan tikilgan xalatlar, toʻq doʻppilar va ustidan kiyiladigan belbogʻlar bilan ajralib turgan. Buxoro uslubidagi liboslar tantanaviylik va boylik ramzi sifatida qaraladi.3. Xorazm:Xorazmda ayollar keng, uzun koʻylaklar, ikki qavatli bosh kiyimlar va koʻp miqdordagi kumush taqinchoqlar taqishadi. Erkaklar esa anʼanaviy doʻppi, koʻylak ustiga belbogʻ bogʻlab yurishgan. Matolar asosan yirik gul naqshli boʻlgan. Xorazm doʻppilari ham oʻziga xos bezaklari bilan mashhur.4. Qashqadaryo va Surxondaryo:Bu mintaqada liboslar oʻzining qadimiy shakllarini saqlab qolgan. Ayollar erkaklar libosiga yaqin, ammo atlas yoki ipakdan tikilgan uzun koʻylaklar, ustiga esa uzun jiydagina koʻylak kiyishgan. Surxon ayollarining bosh kiyimi, ayniqsa, koʻzga tashlanadi – «kuloh» nomli bosh kiyim zargarlik sanʼatini oʻzida mujassam etadi.5. Toshkent va Sirdaryo:Markaziy hududlarda ayollar koʻproq shahar urf-odatlariga moslashgan liboslar kiyishgan – bu atlas matodan tikilgan yengil koʻylaklar, kalta yengli yaktaklar, oppoq roʻmol va zardoʻz doʻppilar bilan ajralib turgan. Erkaklar esa anʼanaviy charxpalak belbogʻli yaktaklar kiyishgan.6. Samarqand va Jizzax:Bu hududlar liboslari Buxoro uslubiga yaqin boʻlsa-da, mato va naqshlar jihatidan oʻziga xos boʻlgan. Samarqand ayollarining roʻmollari keng va ipakli, yaktaklar esa tor belbogʻlar bilan siqilgan boʻlib, qad-qomatni chiroyli koʻrsatishga xizmat qilgan.Shuningdek, milliy liboslani taqinchoqlarsiz tasavvur qilib boʻlmaydi. Kumush, oltin, firuza, la’l va boshqa qimmatbaho toshlardan yasalgan taqinchoqlar ayollar kiyimining muhim elementi boʻlgan. Har bir hudud oʻziga xos taqinchoq turlariga ega: masalan, Xorazmda ogʻir va yirik sirgʻalar, Buxoroda esa zargarlik bilan bezatilgan koʻkrak taqinchoqlari keng tarqalgan.